Bộ Kế hoạch và Đầu tư và những lần “lấy đá ghè chân mình”

( BĐT ) – “ Đất nước này cần sự minh bạch, quốc gia này cần không có tham nhũng ” – từ quan điểm ấy, ngay khi trở thành Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhiệm kỳ 2011 – năm nay, ông Bùi Quang Vinh đã tham mưu cho Thủ tướng nhà nước phát hành Chỉ thị 1792 / CT-TTg – một chỉ thị gây “ choáng váng ” cho không ít người tại thời gian đó, khi mà phải siết chặt đầu tư công sau một thời hạn vung tay quá trán. Và chính Bộ KH&ĐT cũng đã “ lấy đá ghè chân mình ”, từ bỏ quyền lực tối cao lớn từ sau chỉ thị này.

Nguy cơ vỡ nợ nếu không có Chỉ thị 1792

Tiếp nhận vị trí Bộ trưởng Bộ KH&ĐT vào tháng 8/2011, giữa bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn thử thách nhất, ông Bùi Quang Vinh đã cùng các đồng sự ngày đêm miệt mài, xây dựng nhiều chính sách, cơ chế mới, tham mưu cho Chính phủ để góp phần đưa nền kinh tế phát triển ổn định.

Trong đó, Chỉ thị 1792 / CT-TTg ngày 15/10/2011 về tăng cường quản trị đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước và vốn trái phiếu cơ quan chính phủ như một lời “ tuyên chiến ” với thực trạng manh mún, giàn trải, tiêu tốn lãng phí, kém hiệu suất cao, căn bệnh trầm kha của đầu tư công. Chỉ thị 1792 / CT-TTg khiến những địa phương gần như bị “ choáng váng ”, vì chưa khi nào có lao lý chặt như vậy. Nhiều dự án Bất Động Sản bị buộc phải phanh lại. Trước khi có Chỉ thị 1792 / CT-TTg, những cấp, những ngành quyết định hành động phê duyệt và cho tiến hành quá nhiều dự án Bất Động Sản mà không tính đến năng lực cân đối của ngân sách ; thậm chí còn địa phương quyết định hành động phê duyệt và cho tiến hành những dự án Bất Động Sản sử dụng vốn bổ trợ có tiềm năng từ ngân sách TW ( NSTW ), trái phiếu cơ quan chính phủ ( TPCP ) mà không biết nguồn vốn có cân đối được hay không. Tình hình này diễn ra trong nhiều năm dẫn đến thực trạng sắp xếp vốn giàn trải, thời hạn xây đắp lê dài, gây tiêu tốn lãng phí, thất thoát, giảm hiệu suất cao đầu tư. 1 năm có đến 20 nghìn khu công trình mới phát sinh nhưng trong đó chỉ đủ tiền cho 5 nghìn khu công trình. Nhiều con đường làm xong không ai đi, chợ làm xong không ai họp. Chỉ thị 1792 tăng cường những giải pháp quản trị trong việc phê duyệt đầu tư và sắp xếp vốn đầu tư để bảo vệ sắp xếp vốn tập trung chuyên sâu, giảm thất thoát, tiêu tốn lãng phí và nâng cao hiệu suất cao đầu tư. Các cấp có thẩm quyền chỉ được quyết định hành động đầu tư khi đã xác lập rõ nguồn vốn và năng lực cân đối vốn ở từng cấp ngân sách. Những dự án Bất Động Sản được quyết định hành động đầu tư mà không xác lập rõ nguồn vốn, mức vốn, làm cho dự án Bất Động Sản xây đắp phải lê dài, gây tiêu tốn lãng phí thì người ký quyết định hành động phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm. Chỉ thị cũng lao lý việc sắp xếp vốn từ NSNN và vốn TPCP phải được lập theo kế hoạch đầu tư 5 năm tương thích với kế hoạch tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội và được phân khai ra kế hoạch đầu tư từng năm. Trong kế hoạch đầu tư năm 2012 và 2013, việc thực thi Chỉ thị 1792 đã đạt được nhiều hiệu quả tích cực. Tình hình phân chia vốn đã có chuyển biến tích cực theo hướng tập trung chuyên sâu ; ưu tiên sắp xếp vốn cho những dự án Bất Động Sản triển khai xong, hạn chế tối đa những dự án Bất Động Sản thi công mới ; chỉ khai công mới những dự án Bất Động Sản thật sự thiết yếu và khi bảo vệ có đủ nguồn vốn để những dự án Bất Động Sản khai công mới hoàn toàn có thể hoàn thành xong đúng thời hạn lao lý. Tình trạng nợ đọng thiết kế xây dựng cơ bản từng bước được khống chế, số nợ đọng thiết kế xây dựng cơ bản giảm nhanh. Theo báo cáo giải trình của Bộ KH&ĐT, đến năm năm trước nợ đọng kiến thiết xây dựng cơ bản giảm xuống còn 28.000 tỷ đồng so với mức 85.000 tỷ đồng của năm 2011.

Chỉ thị 1792 sau đó được luật hóa tại Luật Đầu tư công năm 2014. Luật quy định về kế hoạch đầu tư trung hạn, khắc phục tình trạng cắt khúc hàng năm. Quy trình đầu tư công trở nên minh bạch hơn, hạn chế cơ chế xin – cho, chạy dự án, dù quyền lực của Bộ KH&ĐT bị giảm đi ít nhiều.

Sau này nhiều quan điểm nhìn nhận rằng, Chỉ thị 1792 là một cải tiến vượt bậc rất lớn. Nếu như không có Chỉ thị 1792, không có Luật Đầu tư công thì nước ta rất hoàn toàn có thể sẽ vỡ nợ. Thế nhưng khi thiết kế xây dựng Chỉ thị 1792 và Luật Đầu tư công năm trước, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh gặp rất nhiều sức ép. Theo cách nói của ông, việc này đụng chạm rất nhiều người, mất rất nhiều thứ quyền hạn. ” Có vụ trưởng nói : Thưa Bộ trưởng, Bộ trưởng đang lấy đá ghè chân mình. Minh bạch thế này thì còn ai đến Bộ KH&ĐT nữa. Tôi bảo : Không, quốc gia này cần sự minh bạch, quốc gia này cần không có tham nhũng “, ông Bùi Quang Vinh nói tại Quốc hội khi tranh luận về Luật Đầu tư công. Cũng đầy tận tâm, thay đổi và vượt qua rất nhiều thử thách, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cùng những đồng sự đã sửa đổi Luật Đầu tư năm trước theo hướng “ chọn bỏ ” thay vì “ chọn cho ” như trước. Những gì cấm, những gì cần điều kiện kèm theo thì cho vào Luật, người dân và doanh nghiệp được làm tổng thể những gì mà pháp lý không cấm. Cách làm này cũng đã vấp phải những phản ứng can đảm và mạnh mẽ vì minh bạch như vậy sẽ không còn “ xin – cho ”, không còn đất cho tham nhũng.

Từ bỏ lợi ích riêng vì đất nước

Sau này, Bộ KH&ĐT còn “ lấy đá ghè chân mình ” nhiều lần nữa. Kế nhiệm Bộ trưởng Bùi Quang Vinh, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã chỉ huy Bộ duy trì và giữ vững vai trò là cơ quan tiên phong, thay đổi trong cải cách thể chế. Tinh thần của Bộ là tăng nhanh phân cấp, luật sau phân cấp can đảm và mạnh mẽ, cởi mở hơn luật trước, dù nhiều thủ tục cắt bỏ là “ lấy đá ghè chân mình ”. Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, Bộ đã quyết tâm vượt qua chính mình, từ bỏ quyền lợi riêng để giải phóng nguồn lực vương quốc khi tham mưu kiến thiết xây dựng Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư theo phương pháp đối tác chiến lược công tư ( PPP ), sửa đổi Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp cũng như những nghị định có tương quan. Bộ đã tích cực tăng nhanh cải cách hành chính, cải tổ môi trường tự nhiên kinh doanh thương mại, mạnh dạn đề xuất kiến nghị gỡ bỏ những lao lý ràng buộc dễ dẫn tới xin – cho, quyền lợi nhóm như bãi bỏ giấy ghi nhận ĐK đầu tư dự án Bất Động Sản PPP, bãi bỏ quy hoạch sân golf …

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chia sẻ, trở ngại lớn của người tham gia cải cách đó là quyền lợi, vì việc cải cách chắc chắn luôn ảnh hưởng tới lợi ích của một bộ phận nào đó. Thực tế hiện nay, có không ít cán bộ công chức lầm tưởng giữa chức trách của mình được giao với quyền lực của mình, do đó người làm cải cách phải vượt qua được những trở ngại từ các cơ quan, đơn vị, cá nhân phản đối, thậm chí cả lợi ích của chính mình.

Tại cuộc thao tác với Bộ KH&ĐT đầu năm 2019, nói về đề xuất kiến nghị bỏ thủ tục thẩm định và đánh giá nguồn vốn của Bộ KH&ĐT và Bộ Tài chính, tăng cường phân cấp, giao quyền dữ thế chủ động nhiều hơn cho bộ, ngành, địa phương khi thiết kế xây dựng Luật Đầu tư công ( sửa đổi ), Bí thư Thành ủy TP. Hà Nội Vương Đình Huệ, khi đó là Phó Thủ tướng, đã nhìn nhận đây là hành vi dũng mãnh, dám “ lấy đá ghè chân mình ”, từ bỏ quyền hạn của Bộ vì quyền lợi chung. Theo chuyên viên kinh tế tài chính Phạm Chi Lan, niềm tin hi sinh lợi ích phải được liên tục và coi như mục tiêu trong công cuộc cải cách thể chế, cắt giảm điều kiện kèm theo đầu tư, kinh doanh thương mại. Năng lực cạnh tranh đối đầu vương quốc có được nâng lên hay không, môi trường tự nhiên kinh doanh thương mại có được cải tổ hay không là tùy thuộc vào sự dũng mãnh “ ghè chân mình ” của những bộ trưởng liên nghành.

Source: https://wikifin.net
Category: Blog